Slimme verwarming wordt steeds populairder. Het zorgt niet alleen voor meer comfort, maar helpt ook om energie te besparen en geeft je inzicht in je verbruik. Er zijn echter veel verschillende systemen, protocollen en installaties – en dat maakt de keuze soms lastig. In deze uitgebreide blog leggen we de belangrijkste opties uit en kijken we specifiek naar de systemen van Plugwise en Tado. We behandelen hun werking met verschillende warmtebronnen (cv-ketel, stadsverwarming, warmtepomp, vloerverwarming en radiatoren), de verschillen tussen aan/uit en OpenTherm, en de voor- en nadelen per systeem.
Tot slot bespreken we ook de mogelijkheden om zelf een slim verwarmingssysteem te bouwen.
Overzicht van verwarmingssystemen
Voordat we dieper ingaan op Plugwise en Tado, is het handig om kort te kijken naar de belangrijkste installaties en systemen die je in huis kunt hebben:
Cv-ketel: het meest voorkomend in Nederland. Kan aan/uit of via OpenTherm worden aangestuurd.
Hybride ketel/warmtepomp: werkt samen; de warmtepomp levert waar mogelijk warmte, de ketel springt bij wanneer nodig.
Volledige warmtepomp: werkt op lage temperatuur, vaak in combinatie met vloerverwarming.
Stadsverwarming: warmte komt centraal het huis in, geen eigen ketel.
Radiatoren met thermostatisch ventiel (te herkennen aan de cijfertjes): eenvoudig slim te maken met radiatorknoppen.
Vloerverwarming: lage temperatuur, vaak verdeeld in meerdere groepen via een verdeler.
Afhankelijk van je installatie kun je kiezen voor verschillende slimme oplossingen. De twee meest gebruikte merken in Nederland zijn Plugwise en Tado.
Aan/uit versus OpenTherm
Een belangrijke factor bij de keuze van een slim verwarmingssysteem is de manier waarop de ketel wordt aangestuurd:
Aan/uit (relais)
De thermostaat schakelt de ketel simpelweg aan of uit.Voordeel: eenvoudig en universeel toepasbaar.
Nadeel: minder efficiënt, de ketel draait altijd op vol vermogen.
OpenTherm (modulatie)
Hierbij kan de thermostaat de ketel laten moduleren: het vermogen wordt aangepast aan de warmtevraag.Voordeel: gelijkmatigere verwarming en lager gasverbruik.
Nadeel: niet alle ketels ondersteunen dit, en de thermostaat moet compatibel zijn.
Samengevat: aan/uit is eenvoudig en altijd toepasbaar, maar minder efficiënt. OpenTherm is zuiniger en comfortabeler, mits je installatie het ondersteunt.
Plugwise
Plugwise biedt een modulair systeem dat lokaal werkt via Zigbee en daardoor niet afhankelijk is van de cloud. Het hart van het systeem is de Adam HA gateway, die samenwerkt met sensoren, radiatorknoppen en zonecontrollers.
Hoe werkt Plugwise?
Met cv-ketel (aan/uit of OpenTherm): de Adam kan zowel aan/uit als OpenTherm sturen. Bij OpenTherm wordt de ketel modulair aangestuurd voor maximale efficiëntie. Je kunt hier controleren of jouw ketel geschikt is voor dit systeem: https://www.plugwise.com/aansluittabel/
Thermostaat: Je kunt de Lisa, Jip en de bedrade Anna gebruiken. De Anna werkt stand alone en kan dus ook dienen als vervanging van de huidige thermostaat zonder gebruik te maken van een Adam of zoneregeling. Voor de Jip of de Lisa heb je altijd een Adam nodig.
Met stadsverwarming: Plugwise kan de warmtetoevoer regelen via stelmotoren (Koen) in combinatie met een slimme stekker en radiatorknoppen (Tom), waardoor per kamer temperatuurregeling mogelijk is.
Met warmtepomp: de Adam kan omgaan met hybride opstellingen. Hij stuurt slim aan of de warmtepomp of de ketel warmte levert. Aansturing met een warmtepomp is altijd mogelijk op naregeling.
Met vloerverwarming: via de Koen modules (zonecontrollers) en kleppen op de verdeler kunnen groepen vloerverwarming apart geregeld worden.
Met radiatoren: slimme radiatorknoppen (Tom) zorgen per ruimte voor regeling.
Voordelen Plugwise
Lokaal werkend, dus niet afhankelijk van internet.
Zeer modulair: geschikt voor complexe installaties.
Ondersteunt zowel aan/uit als OpenTherm.
Uitgebreide mogelijkheden voor zones.
Nadelen Plugwise
Iets minder gebruiksvriendelijk dan Tado.
Werkt op Zigbee, bij grotere afstanden is het lastig om dit signaal te versterken.
Tado
Tado staat bekend om zijn gebruiksvriendelijke app en strakke vormgeving. Het systeem werkt cloud-based, wat betekent dat de meeste logica via internet loopt.
Hoe werkt Tado?
Met cv-ketel (aan/uit of OpenTherm): Tado ondersteunt beide protocollen, afhankelijk van je ketel. Modulatie via OpenTherm levert efficiënter stoken.
Met stadsverwarming: Tado kan de warmtetoevoer niet direct moduleren, maar werkt met slimme radiatorknoppen die per ruimte de temperatuur regelen.
Met warmtepomp: Tado kan sommige warmtepompen aansturen, maar de ondersteuning is beperkter dan bij Plugwise. Vaak blijft het bij simpele aan/uit-regeling.
Met vloerverwarming: Tado kan vloerverwarming regelen, maar alleen via de eigen thermostaten en bedrade zones. Er is geen directe sturing op vloerverdelers zoals bij Plugwise. Meer informatie over vloerverwarming in combinatie met Tado is hier te vinden: https://support.tado.com/nl/articles/3482224-hoe-stuurt-tado-vloerverwarmingssystemen-aan
Met radiatoren: slimme radiatorknoppen werken eenvoudig en zijn makkelijk toe te voegen.
Voordelen Tado
Zeer gebruiksvriendelijk, vooral via de app.
Eenvoudig te installeren en in gebruik.
Strak design en breed verkrijgbaar.
Nadelen Tado
Cloud-afhankelijk: zonder internet werkt het beperkt.
Minder flexibel en uitbreidbaar dan Plugwise.
Beperkte opties voor complexe installaties zoals uitgebreide vloerverwarming of hybride warmtepompen.
Zelf een slim verwarmingssysteem bouwen
Naast kant-en-klare oplossingen als Plugwise en Tado, kun je er ook voor kiezen om zelf een systeem te bouwen. Dit kan interessant zijn als je maximale flexibiliteit wilt of kosten wilt besparen. Meestal wordt hiervoor Home Assistant, Homey of een ander domoticasysteem gebruikt.
Hoe werkt het?
Je gebruikt losse componenten, zoals slimme thermostaten, relais, temperatuursensoren, slimme stekkers en eventueel stelmotoren voor zonekleppen.
Communicatie kan via Zigbee, Z-Wave, Wifi of een combinatie daarvan.
Je stelt zelf de logica in: bijvoorbeeld dat de cv-ketel alleen aangaat als een bepaalde kamer warmte vraagt, of dat de pomp uitschakelt bij geen warmtevraag.
Voordelen DIY-systeem
Volledige flexibiliteit en controle.
Goed te combineren met andere slimme apparaten en automatiseringen.
Vaak goedkoper dan kant-en-klaar, zeker bij bestaande hardware.
Nadelen DIY-systeem
Technisch complexer: je moet zelf logica en scenario’s instellen.
Onderhoud en storingen zijn je eigen verantwoordelijkheid.
Geen officiële ondersteuning zoals bij commerciële systemen.
Praktische aandachtspunten
Zonekleppen
Wil je per kamer verwarmen? Dan zijn zonekleppen of slimme radiatorknoppen essentieel. Plugwise heeft hier uitgebreide opties voor, Tado beperkt zich tot slimme knoppen. Vaak is een zoneklep niet nodig, aangezien je met Plugwise direct kunt sturen op de stelmotoren.
Bypass
Bij installaties waar meerdere radiatoren of groepen dicht kunnen gaan, is een bypass belangrijk om overdruk te voorkomen. Controleer of deze aanwezig is. Het is geen probleem als er geen bypass aanwezig is, maar dat betekent wel dat je altijd minimaal een radiator open moeten hebben staan zodat er geen overdruk ontstaat.
Circulatiepomp
Een slimme aansturing van de circulatiepomp voorkomt energieverspilling en verlengt de levensduur. Zorg er wel voor dat de pomp regelmatig kort draait om vastlopen te voorkomen. Bij Plugwise wordt dit automatisch geregeld. Als je zelf een systeem gaat maken moet je er dus rekening mee houden dat je de pomp regelmatig activeert.
Niet overal slim?
Heb je niet overal slimme knoppen geplaatst? Dan blijven de radiatoren zonder knop gewoon meeverwarmen zodra er ergens warmtevraag is als deze open staan.
Conclusie
Slimme verwarming kan op verschillende manieren worden ingericht. Tado is ideaal voor wie gemak en gebruiksvriendelijkheid wil, vooral in standaardinstallaties met radiatoren en vloerverwarming. Plugwise is de beste keuze voor wie meer controle, flexibiliteit en lokale werking wil, vooral bij complexere installaties of wanneer je hybride of modulair wilt uitbreiden. Zelf bouwen geeft de meeste vrijheid, maar vraagt ook meer technische kennis.
Aan/uit is altijd toepasbaar, maar minder efficiënt. OpenTherm biedt meer comfort en energiebesparing, mits je ketel en thermostaat het ondersteunen.